بارگذاری
چگونه می توان با ام اس زندگی مطلوب و با کیفیت داشت ؟
افرادی که برای آنها تشخیص ام اس گذارشته می شود از همان ابتدای تشخیص از سوی پزشک معالج دچار اضطراب و نگرانی می شوند این افراد اغلب آینده خود را تیره و تار می بینند و آینده خود را به شکل فردی معلول و از کار افتاده تجسم می کنند در حالی که اگر آگاهی لازم نسبت به شرایط جدید خود پیدا کرده و آموزش های لازم را در راستای حفظ کیفیت زندگی خود ببیند می توانند مخالف اهداف و آرزوهای خود را دنبال کرده و به جای تجسم یک تصویر بیمار گونه از خود ، یک فرد فعال و موفق را تجسم کنند. این افراد با گذارندن جلسات آموزش و حمایت روانی می توانند مسیرهای موفقیت را با توجه به توانمندی شان یکی یکی شناسایی کرده و نه تنها در آینده به فردی معلول و از کار افتاده تبدیل نشوند بلکه بتوانند زندگی خود را به طور مستقل و بدون وابسته شدن به کمک گرفتن از اطرافیان پیش برند. همچنین ممکن است شرایط جدید بر روابط خانوادگی و دیگر تعاملات اجتماعی آن ها اثر بگذارد که در این حالت نیز آموزش های لازم به افراد و خانواده هایشان داده می شود.
در این راستا افراد به سپری کردن مراحل زیر نیازمند هستند :
- خود مدیریتی جسمی
- خود مدیریت روانی
- خود مدیریتی شناختی ( بازتوانی شناختی و آموزش استفاده از روش ها و ابزار جبرانی )
درک صحیح روابط و تعاملات اجتماعی
و در واقع باید به مرکزهایی مراجعه کنند تا ارزیابی و معاینه نورولوژیک ، ارزیابی و توانبخشی ذهنی ، ارزیابی و مشاوره روانشناسی ، آموزش و حمایت روانی (فرد و مراقبین) ، استفاده از روش های فانکشنال درمانی از جمله تحریک الکتریکی مغز و اجرای کارگاه های آموزشی صورت بگیرد.
بیماری ام اس
مولتیپل اسکلروزپس ( ام.اس) یک بیماری التهابی سیستم اعصاب مرکزی است که معمولا با علائم ضعف و بی حسی اندام ها ، کاهش تعادل ، خستگی ، کاهش دید ، درد چشم و دو بینی تظاهر پیدا می کند . شرح حال و معاینه نورولوژیک دقیق قدم اول در تشخیص بیماری می باشد و پس از شک به بیماری ام اس، از روش های تکمیلی از جمله تصویربرداری مغز و نخاع (MRI) ، بررسی پتانسل الکتریکی برانگیخته (VEP) ، آزمایش مغزی نخاعی می توان جهت تایید بیماری بهره برد. امروزه طیف وسیعی از داروها جهت کنترل بیماری ام اس و همچنین درمان علائم بیماری در دسترس می باشد که بر اساس فاکتورهای متعددی از جمله سن بیمار ، جنسیت بیمار ، شدت بیماری ، سیر پیشرفت بیماری و تمایل به بارداری می توان رژیم درمانی مناسب بیمار را انتخاب کرد. تشخیص دقیق و زودهنگام و درمان مناسب بیمار و پیگیری بیمار در کاهش عوارض بیماری ام اس بسیار مهم می باشد.
تغییرات عملکرد ذهنی در ام اس
با پیشرفت بیماری علائم ممکن است شامل گرفتگی عضلات (اسپاسم) ، درد ، اختلال در کنترل ادرار ، عملکردهای عالی مغز است که شامل توانایی یادگیری و یادآوری اطلاعات ، سازماندهی –برنامه ریزی و روش حل مسئله است ، حفظ توجه و هدایت آن در شرایط لازم ، درک و به کار گیری زبان ، درک دقیق محیط اطراف و انجام محاسبات است .
در بیماری ام اس بعضی از این عملکردها بیشتر از بقیه مختل می شوند از جمله :
- حافظه ( ذخیره سازی ، حفظ و بازیابی اطلاعات جدید )
- توجه و تمرکز ( به خصوص توجه انتخابی و توجه انعطاف پذیر )
- پردازش اطلاعات ( در ارتباط با اطلاعات جمع آوری شده توسط پنج حس )
- عملکرد اجرایی ( برنامه ریزی و اولویت بندی )
- عملیات دیداری –فضایی ( ادراک بینایی و توانایی ساختن )
- روانی کلامی (پیدا کردن کلمات )
تغییرات شناختی می توانند در هر زمانی رخ دهند ، مثلا می توانند جز علائم اولیه باشند اما در مراحل بعد انتظار وقوع آنها بیشتر است .
ارزیابی ذهنی زودهنگام بسیار مهم است
تغییرات ذهنی در کنار خستگی می تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی فرد را متاثر سازد و در همان مراحل ابتدایی بیماری باعث ترک کردن فعالیت های اجتماعی و شغلی شود. خستگی ، افسردگی و استرس عواملی هستند که در ام اس شایع هستند و بر عملکرد ذهنی اثر می گذارند و در نتیجه جهت ارزیابی دقیق عملکرد ذهنی باید میزان آن ها سنجیده و کنترل شوند. متاسفانه بیماری ام اس اغلب در افراد جوان و در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال شیوع بیشتری دارد و این یعنی درگیر شدن قشر جوان جامعه که می توانند مشکلات زیادی را ایجاد کند، به همین دلیل درمان و توانبخشی ام اس از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تاکنون درمان قطعی برای ام اس شناخته نشده اما می توان با تلفیقی از روش های درمان داویی و درمان توانبخشی به کاهش مشکلات مبتلایان ام اس کمک کرد.
انجام ورزش های سبک و تکنیک های ریلکسیشن مانند یوگا کمک زیادی به کاهش علائم در بیماران مبتلا می کند.
داروهای استروئیدی مثل متیل پردنیزون و پردنیزون به تخفیف علائم بیماری کمک می کنند.
برخی داروهای خاص نیز برای تضعیف سیستم ایمنی تجویز می شوند تا میزان حملات التهابی و شدت آن ها کاهش یابد.
روان درمانی و انجام ورزش های گروهی و مشارکت در فعالیت های اجتماعی به بهبود مشکلات روحی ایجاد شده برای بیمار کمک می کند.
برنامه توانبخشی شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز برای بهبود مشکلات جسمی و حرکتی ایجاد شده برای فرد مبتلا به ام اس ضروری است.
کاردرمانی وضعیت حرکتی بیمار را بهبود بخشیده و به بیمار کمک می کند تا بتواند از اندام های ضعیف شده خود بطور بهینه استفاده کند.
توانبخشی شناختی در ام اس
پس از تشخیص اختلال شناختی توانبخشی شناختی انجام می پذیرد . در این مرحله دو رویکرد عمده وجود دارد : بازتوانی ذهنی برای شرایطی که نقص متمرکز بر یک عملکرد ذهنی است: در این رویکرد هدف کاهش و کنترل اختلال شناختی و تقویت عملکرد ذهنی است.
در مطالعات انجام شده در حوزه علوم اعصاب نتایج نشان داده اند که تمرینات طراحی شده ویژه تقویت حافظه ، افزایش سرعت پردازش و افزایش توجه و تمرکز با کمک ابزارهای کامپیوتری ، روش های رفتاری شناختی بدون استفاده از کامپیوتر و ابزارهای تحریکی مغز مانند tDCS، از شبکه های مغزی که بیش از شروع ام اس و وقوع اختلال ذهنی در اثر آموزش شکل گرفته بودند ، استفاده کرده به این صورت که هم این شبکه ها را دوباره تحریک کرده و از ضعف عملکرد آن ها جلوگیری می کنند و هم اینکه می توانند مدارها و شبکه های جدید را ایجاد کنند که خود عامل جلوگیری از آتروفی و ایجاد ضایعات در مغز می باشند.
رویکرد چند گانه برای شرایطی که عملکرد های مختلف ذهنی درگیر شده باشند :
در این رویکرد هدف تقویت تطابق پذیری افراد با شرایط جدید ایجاد شده به وسیله اختلال در عملکرد ذهنی و آموزش استراتژی های جبران کننده موجود در حوزه توانبخشی شناختی در فضای زندگی و شغلی است . افراد در این مسیر می آموزند چگونه می توانند در کنار توانبخشی شناختی با استفاده از ابزارهای در دسترس در محیط زندگی و کار به یاری ذهنشان بپردازند و همچنان فعالیت های روزمره خود را حفظ کنند .